Computers en visueel gehandicapten
Om de leesproblematiek van een visueel gehandicapte beter te kunnen doorgronden, schetsen we hoe een persoon met een visuele handicap een computer gebruikt en met welke computeraanpassingen. We moeten hierbij een onderscheid maken tussen blinde en slechtziende PC-gebruikers.
Het grootste knelpunt bij het werken met een computer is het kunnen raadplegen van de informatie op het beeldscherm, wat vanwege de verminderde of afwezige visus moeilijk tot onmogelijk is. Daarnaast vormt het muisgebruik (vooral voor volledig blinden) een probleem omdat het bewegen van dit knaagdier gekoppeld is aan de visueel zichtbare muiscursor op het scherm.
Computeraanpassingen
Gelukkig bestaan er tal van hulpmiddelen die een oplossing bieden voor deze problemen en dus de standaard Windows toepassingen bruikbaar maken voor personen met visuele beperkingen.
Een aangepaste computer voor een slechtziende
Een slechtziende beschikt over een nog bruikbare restvisus en zal die doorgaans maximaal willen benutten. Hij gebruikt hiertoe meestal een vergrotingsprogramma (afhankelijk van de visuele afwijking eventueel gecombineerd met een grotere monitor) dat het schermbeeld vergroot. Met een beperkt schermoverzicht als gevolg. Via zo’n vergrotingsprogramma kunnen, met het oog op een verbeterd contrast, ook de weergavekleuren veranderd worden. Terwijl vergroting voor veel slechtzienden de ideale aanpassing vormt bij het typen van tekst betekent spraakweergave in vele gevallen een beter alternatief bij het lezen van documenten (zoals een internetpagina). Daarom gebruiken de meeste slechtzienden hun vergrotingsprogramma in combinatie met een spraaksyntheseprogramma, wat vergrote en gesproken weergave gelijktijdig mogelijk maakt.
Computeraanpassingen voor een blinde
Terwijl een slechtziende dankzij een bruikbare restvisus vergrotende hulpmiddelen kan gebruiken, zal een blinde wegens totaal gebrek aan restvisus andere computeraanpassingen nodig hebben. Doorgaans wordt gebruik gemaakt van een leesregel, een spraaksynthesizer of een combinatie van beide. Een brailleleesregel kan de tekst op het computerscherm in brailleschrift weergeven, een spraaksynthesizer kan hem uitspreken. Beide toestellen kunnen afzonderlijk of simultaan werken. Omdat er enkel tekst kan worden weergegeven is er nog extra software vereist: een schermuitleesprogramma. Dit programma zorgt ervoor dat de talrijke grafische elementen die het Windows schermbeeld rijk is, beschreven worden in tekst, zodat ze via braille en/of spraak kunnen worden weergegeven. Daarnaast biedt dit programma een alternatief voor de muisbediening.
Gewapend met deze kennis kan je je wellicht inbeelden dat er bij het maken van webpagina’s best rekening gehouden wordt met het gebruik van al deze hulpmiddelen.
Bovendien geldt de stelling: Een webpagina die vlot toegankelijk is voor een gehandicapte, is voor iedereen vlot toegankelijk!
Brailleleesregel
Een brailleleesregel vervangt voor computergebruikers met een visuele functiebeperking het beeldscherm en de muis. Op een rij braillecellen verschijnt de in braille omgezette tekst. De informatie in die braillecellen vernieuwt zich als er een ander deel van het scherm wordt bekeken. De navigatie over een Windows beeldscherm verloopt meestal via toetsenbordcommando’s of met behulp van toetsen op de brailleleesregel; een muis biedt immers geen houvast.
Zogeheten schermleessoftware verzorgt de vertaling van beeldscherminhoud naar braille (en/of spraak).
Meer uitleg over de brailleleesregel
Op deze site vindt u links naar hulpmiddelenleveranciers, ook die voor de computer